I.

Zgodnie z art. 2b ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście.

W okresie tym nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom. Jedynie Dyrektor Generalny KOWR, na wniosek nabywcy nieruchomości rolnej, może wyrazić zgodę, w drodze decyzji administracyjnej, na dokonanie ww. czynności przed upływem okresu 5 lat, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem nabywcy nieruchomości rolnej lub interesem publicznym.

Odwołanie wnosi się do organu wyższego stopnia, tj. do Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie.

Przepisów powyższych i wynikających z nich obowiązków nie stosuje się do nieruchomości rolnej:

1. zbywanej lub oddawanej w posiadanie:
   • osobie bliskiej (tj. zstępnym, wstępnym, rodzeństwu, dzieciom rodzeństwa, rodzeństwu rodziców, małżonkowi, osobom przysposabiającym i przysposobionym oraz pasierbom),
   • w wyniku wykonania umowy z następcą, o której mowa w art. 84 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników, jeżeli następca ten w chwili nabycia będzie rolnikiem indywidualnym,
   • jednostce samorządu terytorialnego, Skarbowi Państwa lub działającemu na jego rzecz KOWR,
   • państwowej lub samorządowej osobie prawnej, jeżeli nieruchomość rolna jest przeznaczona na cele publiczne określone w ostatecznej decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego,
   • osobie, której została przyznana pomoc, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
   • spółce prawa handlowego:
     • której wyłącznym udziałowcem albo akcjonariuszem jest Skarb Państwa, będącą operatorem systemu przesyłowego albo posiadającą koncesję na przesyłanie paliw ciekłych, w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne,
     • która jest operatorem systemu dystrybucyjnego gazowego w rozumieniu ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne, w przypadku nabycia nieruchomości rolnej na cele związane z budową, modernizacją lub rozbudową systemu dystrybucyjnego gazowego,
   • spółce kapitałowej lub grupie kapitałowej, o których mowa w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 18 marca 2010 r. o szczególnych uprawnieniach ministra właściwego do spraw energii oraz ich wykonywaniu w niektórych spółkach kapitałowych lub grupach kapitałowych prowadzących działalność w sektorach energii elektrycznej, ropy naftowej oraz paliw gazowych, w przypadku nabycia nieruchomości rolnej na cele związane z budową, modernizacją lub rozbudową mienia określonego w art. 1 ust. 2 tej ustawy,
   • na podstawie art. 151 lub art. 231 Kodeksu cywilnego;
2. nabytej w wyniku dziedziczenia oraz działu spadku lub zapisu windykacyjnego;
3. położonej w granicach administracyjnych miasta o powierzchni mniejszej niż 1 ha;
4. położonej na obszarze górniczym lub terenie górniczym w rozumieniu ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze.

II.

Nabywca, który nabył nieruchomość rolną po uzyskaniu stosownej zgody Dyrektora Generalnego KOWR (wydanej zgodnie z art. 2a ust. 4 pkt 1, pkt 2 i pkt 3 ustawy), zobowiązany jest do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej.

Osoba fizyczna, która nabyła nieruchomość rolną po uzyskaniu stosownej zgody Dyrektora Generalnego KOWR (wydanej na wniosek nabywcy - zgodnie z art. 2a ust. 4 pkt 2 oraz 3 ustawy), zobowiązana jest do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która weszła w skład utworzonego gospodarstwa rodzinnego/posiadanego gospodarstwa rolnego.

Nabywca, który nabył nieruchomość rolną po uzyskaniu stosownej zgody Dyrektora Generalnego KOWR (wydanej na wniosek nabywcy - zgodnie z art. 2a ust. 4 pkt 5 ustawy),  zobowiązany jest do:

• rozpoczęcia realizacji inwestycji celu publicznego, stanowiącej realizację celów, o których mowa w art. 6 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, w terminie 12 miesięcy od dnia nabycia nieruchomości rolnej,
• zrealizowania ww. inwestycji w określonym przez niego terminie.

Uczelnia, która nabędzie nieruchomość rolną po uzyskaniu stosownej zgody Dyrektora Generalnego KOWR (wydanej na wniosek uczelni – zgodnie z art. 2a ust. 4 pkt 4 ustawy) zobowiązana jest do wykorzystywania tej nieruchomości na cele rolnicze.

III.

Zgodnie z art. 8a ustawy Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa sprawuje nadzór nad spełnieniem ww. zobowiązań. W ramach tego nadzoru przeprowadzane są kontrole. Osoby upoważnione do przeprowadzenia kontroli mają m.in. prawo do:

1. wstępu na teren nieruchomości rolnych kontrolowanych podmiotów,
2. żądania związanych z przedmiotem kontroli: 

a) pisemnych lub ustnych informacji,

b) okazywania i udostępniania dokumentów.

IV.

Zgodnie z art. 9 ust. 3 ustawy, jeżeli nabywca nieruchomości rolnej:

1. w okresie 5 lat od nabycia nieruchomości, nie podjął lub zaprzestał prowadzenia gospodarstwa rolnego, a w przypadku osoby fizycznej osobistego prowadzenia gospodarstwa rolnego, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna,
2. oddał w posiadanie nabytą nieruchomość rolną bez zgody KOWR,
3. nie wykonuje zobowiązania:
   • prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości rolnej – dotyczy zgody Dyrektora Generalnego KOWR wydanej na wniosek, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 1-3 ustawy,
   • zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wchodzi w skład jego gospodarstwa – dotyczy zgody Dyrektora Generalnego KOWR wydanej na wniosek, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 2 lub 3 ustawy,
4. nie wykorzystuje nieruchomości na cele rolnicze - dotyczy zgody Dyrektora Generalnego KOWR wydanej na wniosek uczelni, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 4 ustawy,
5. nie rozpocznie inwestycji w terminie 12 miesięcy od dnia nabycia nieruchomości rolnej albo nie zrealizuje inwestycji w terminie określonym przez niego we wniosku o nabycie nieruchomości rolnej, o którym mowa w art. 2a ust. 4 pkt 5 ustawy,

KOWR może wystąpić do sądu o nabycie własności tej nieruchomości przez KOWR działający na rzecz Skarbu Państwa, za zapłatą ceny odpowiadającej jej wartości rynkowej określonej stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.

UWAGA!

Sprawy dotyczące wyrażenia zgody, o której mowa w art. 2b ust. 3 ustawy, wszczęte i niezakończone prawomocnym orzeczeniem sądu przed 26.06.2019 r., tj. przed dniem wejścia w życie nowelizacji ustawy - rozstrzygane będą przez sądy.