Często zadawane pytania - Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa

Menu górne z lewej strony

Menu górne z prawej strony

Często zadawane pytania

  1. Jakie warunki należy spełnić, aby być rolnikiem indywidualnym?
  2. Czy można przekazać ziemię dzieciom?
  3. Jeżeli nie jestem rolnikiem indywidualnym, to czy będę mogła nabyć nieruchomość rolną o powierzchni 15 ha i jakie warunki musiałabym spełnić?
  4. Czy mój sąsiad może sprzedać mi nieruchomość rolną o pow. 2,37 ha nabytą w 2017 roku? Jestem rolnikiem indywidualnym i zamierzam powiększyć swoje gospodarstwo?
  5. Od kilku miesięcy próbuję sprzedać grunty rolne o pow. 1,75 ha. Żaden sąsiad nie jest zainteresowany tymi gruntami. Na moje ogłoszenie o sprzedaży zgłosił się tylko „nierolnik”. Czy powyższe wystarczy, aby wykazać, że nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnikowi indywidualnemu?
  6. Zakupiłem nieruchomość rolną o powierzchni 2,7 ha w 2018 r., czy w związku z nowelizacją ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nadal obowiązuje mnie 10-letnie ograniczenie dotyczące sprzedaży tej nieruchomości?
  7. Zamierzam zakupić działkę rolną o powierzchni 0,85 ha. Nie jestem rolnikiem, czy muszę ubiegać się o zgodę Dyrektora Generalnego KOWR?
  8. Gdzie należy składać wnioski o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej?
  9. Nabyłem w 2018 r. nieruchomość rolną i chciałbym ją teraz przekazać córce. Czy jest to możliwe?
  10. Jak długo trzeba czekać na wydanie zgody na nabycie nieruchomości rolnej?
  11. Czy rolnik indywidualny może kupić nieruchomość rolną w innym województwie niż zamieszkuje?
  12. Jestem jednym z dwóch współwłaścicieli nieruchomości rolnej o pow. 2,5 ha. Drugim współwłaścicielem jest moja była żona. Chcemy dokonać podziału majątku wspólnego w taki sposób, abym ja został jedynym właściciel tej nieruchomości. Nie jestem rolnikiem. Czy obowiązują nas przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego?
  13. Czy do wszystkich nieruchomości stosuje się przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego?
  14. Co należy rozumieć pod pojęciem „kwalifikacje rolnicze”?
  15. Czy ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego określa zasady dzierżawy gruntów rolnych?
  16. Chciałbym kupić wraz z wnukiem udziały w nieruchomości rolnej o powierzchni 1,5 ha. Ja jestem rolnikiem i mam już gospodarstwo rolne w tej samej gminie, w której jest ta nieruchomość. Wnuk natomiast jest na pierwszym roku studiów rolniczych, ale nie posiada jeszcze żadnego gruntu rolnego. Czy wobec tego możemy kupić wraz z wnukiem udziały w tej nieruchomości rolnej?
  17. Czy mogę kwestionować decyzję Dyrektora Generalnego KOWR dotyczącą nabycia nieruchomości, która nie jest ostateczna?
  18. Chciałbym sprzedać nieruchomość o powierzchni 1,32 ha, z czego 1,04 ha przeznaczone jest w planie pod zabudowę mieszkaniową, pozostałe 0,28 ha są rolne. Czy przy sprzedaży nieruchomość tę należy traktować jak rolną, czy nierolną?
  19. Od 2 lat wspólnie z żoną prowadzę gospodarstwo rolne. Czy moi rodzice mogą nam przekazać nieruchomość rolną o powierzchni 3 ha?
  20. W wyniku dziedziczenia stałem się jednym z trzech współwłaścicieli nieruchomości rolnej o pow. 2,3 ha. Chcemy teraz dokonać działu spadku w taki sposób, że ja stanę się jedynym właścicielem tej nieruchomości, a pozostali współwłaściciele zostaną przeze mnie spłaceni. Nie jestem rolnikiem, jednym ze współwłaścicieli jest mój brat, a drugim daleki kuzyn. Czy możemy to zrobić?

 

  1. Jakie warunki należy spełnić, aby być rolnikiem indywidualnym?

Rolnikiem indywidualnym, w myśl art. 6 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, jest osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkująca (zameldowanie na pobyt stały) w gminie, na obszarze której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo.

Należy podkreślić, że aby być rolnikiem indywidualnym to trzeba spełniać opisane powyżej wymogi łącznie.

 

  1. Czy można przekazać ziemię dzieciom?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Ograniczenia te nie mają zastosowania do nabycia nieruchomości rolnych m.in. przez osoby bliskie zbywcy tj.:

  • zstępnych (dzieci, wnuki, prawnuki),
  • wstępnych (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie),
  • rodzeństwo,
  • dzieci rodzeństwa,
  • rodzeństwo rodziców,
  • małżonka,
  • osoby przysposabiające i przysposobione,
  • pasierbów.

W przypadku gdy osoba, której „przekazywana” jest nieruchomość rolna (np. w wyniku darowizny) mieści się w kręgu osób bliskich zbywcy, wówczas nie będą jej obowiązywać ograniczenia wynikające z przepisów ustawy.

W związku z powyższym nie ma przeszkód, aby rodzice przekazali nieruchomość rolną swoim dzieciom.

 

  1. Jeżeli nie jestem rolnikiem indywidualnym, to czy będę mogła nabyć nieruchomość rolną o powierzchni 15 ha i jakie warunki musiałabym spełnić?

Może nabyć Pani nieruchomość rolną, jeżeli jest Pani osobą bliską zbywcy (tj. zstępną, wstępną, rodzeństwem, dzieckiem rodzeństwa, rodzeństwem rodziców, małżonkiem, osobą przysposabiającą i przysposobioną lub pasierbem), bez ograniczeń wynikających z przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

Jeśli nie jest Pani rolnikiem indywidualnym i nie będzie nabywać od osób bliskich w rozumieniu ustawy – wówczas nabycie tej nieruchomości rolnej wymagać będzie wcześniejszego uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR, wyrażonej w drodze decyzji administracyjnej.

Ustawodawca określił, że ze stosownym wnioskiem może wystąpić m.in.:

  • zbywca nieruchomości rolnej (każdy) lub
  • osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne lub
  • osoba fizyczna zamierzająca powiększyć gospodarstwo rolne.

Na wniosek zbywcy, za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR, nieruchomość rolną może nabyć każdy podmiot, zarówno osoba fizyczna jak i prawna, który zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości, jeśli jednocześnie w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych. Zbywca musi ponadto wykazać, że nie było możliwości sprzedaży przedmiotowej nieruchomości rolnikowi indywidualnemu, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na podstawie innej niż sprzedaż czynności prawnej.

Z wnioskiem o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na nabycie nieruchomości rolnej może też wystąpić osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne, która:

  • posiada kwalifikacje rolnicze,
  • zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości,
  • zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

Z podobnym wnioskiem może również wystąpić osoba fizyczna zamierzająca powiększyć gospodarstwo rolne, jeżeli:

  • przyznano jej pomoc, o której mowa w art. ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
  • nabycie nieruchomości rolnej będzie zgodne z warunkami przyznanej pomocy, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
  • zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości,
  • zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rolnego,
  • w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Stosowny wniosek należy złożyć w oddziale terenowym KOWR właściwym ze względu na położenie nieruchomości rolnej.

Oddziały terenowe KOWR znajdują się w każdym województwie. Dane teleadresowe oddziałów terenowych KOWR można znaleźć w zakładce: KONTAKT.

W oddziale terenowym KOWR można uzyskać także dodatkowe informacje w zakresie stosowania ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

 

  1. Czy mój sąsiad może sprzedać mi nieruchomość rolną o pow. 2,37 ha nabytą w 2017 roku? Jestem rolnikiem indywidualnym i zamierzam powiększyć swoje gospodarstwo.

Jeśli ww. nieruchomość rolna została nabyta po dniu 29 kwietnia 2016 r. nabywca obowiązany jest prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście.

W okresie tym nabyta nieruchomość nie może zostać zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom, chyba że za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR.

Pana sąsiad musiałby więc wystąpić ze stosownym wnioskiem do KOWR. Zgoda na „wcześniejsze” zbycie nieruchomości mogłaby być udzielona jedynie w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem Pana sąsiada lub interesem publicznym.

 

  1. Od kilku miesięcy próbuję sprzedać grunty rolne o pow. 1,75 ha. Żaden sąsiad nie jest zainteresowany tymi gruntami. Na moje ogłoszenie o sprzedaży zgłosił się tylko „nierolnik”. Czy powyższe wystarczy, aby wykazać, że nie było możliwości sprzedaży nieruchomości rolnikowi indywidualnemu?

W celu wykazania przez zbywcę przesłanki dotyczącej braku możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej rolnikowi indywidualnemu - od dnia 12.06.2020 r. konieczne jest m.in. zamieszczenie ogłoszenia o zamiarze sprzedaży nieruchomości rolnej na portalu eRolnik udostępnionym przez KOWR.

Uważa się, że warunek ten został spełniony, jeżeli:

  • żaden rolnik indywidualny nie złożył odpowiedzi na ogłoszenie o nieruchomości rolnej zamieszczone na udostępnionym przez KOWR portalu przez zbywcę nieruchomości albo przez oddział terenowy KOWR właściwy ze względu na położenie nieruchomości rolnej – na pisemny wniosek złożony do tego oddziału terenowego przez zbywcę nieruchomości rolnej, oraz
  • podana w ogłoszeniu o nieruchomości rolnej cena nieruchomości rolnej niezabudowanej lub bez nasadzeń nie przewyższa o 50% lub więcej średniej ceny gruntów rolnych dla danej klasy bonitacyjnej gruntu w danym województwie za kwartał poprzedzający dzień podania średniej ceny gruntów rolnych przez Główny Urząd Statystyczny, chyba że zbywca nieruchomości rolnej dysponuje operatem szacunkowym, z którego wynika, że cena nieruchomości rolnej przewyższa o co najmniej 50%  średnią cenę gruntów rolnych dla danej klasy bonitacyjnej gruntu w danym województwie za kwartał poprzedzający dzień podania średniej ceny gruntów rolnych przez Główny Urząd Statystyczny.

Warunek ten został spełniony także w przypadku, gdy odpowiedź na ogłoszenie o nieruchomości rolnej wpłynęła, ale:

  • proponowana cena nieruchomości rolnej była niższa o ponad 5% niż określona w ogłoszeniu o nieruchomości rolnej i nie została zaakceptowana przez zbywcę nieruchomości rolnej lub
  • została złożona po upływie terminu wskazanego w ogłoszeniu o nieruchomości rolnej.

Dopiero po upływie ww. okresu zbywca może wystąpić z wnioskiem o nabycie nieruchomości rolnej przez osobę nie będącą rolnikiem indywidualnym załączając do niego stosowne dokumenty i oświadczenie o braku możliwości sprzedaży nieruchomości rolnej na rzecz rolnika indywidualnego oraz ustalonej z nabywcą nieruchomości rolnej cenie sprzedaży tej nieruchomości.

Jeżeli wniosek o nabycie nieruchomości rolnej zostanie złożony po upływie 6 miesięcy od dnia upływu terminu publikacji ogłoszenia o zamiarze sprzedaży nieruchomości rolnej na ww. portalu udostępnionym przez KOWR – wówczas Dyrektor Generalny KOWR odmówi wyrażenia zgody na nabycie nieruchomości rolnej.

 

  1. Zakupiłem nieruchomość rolną o powierzchni 2,7 ha w 2018 r., czy w związku z nowelizacją ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nadal obowiązuje mnie 10-letnie ograniczenie dotyczące sprzedaży tej nieruchomości?

W związku z nowelizacją ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego zmianie uległy m.in. przepisy art. 2b ust. 1. Obecnie nabywca nieruchomości rolnej obowiązany jest prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście.

Skrócenie ww. okresu (z dotychczasowych 10 na 5 lat od dnia nabycia) dotyczy również nieruchomości rolnych nabytych przed nowelizacją ustawy, tj. przed 26.06.2019 r.

 

  1. Zamierzam zakupić działkę rolną o powierzchni 0,85 ha. Nie jestem rolnikiem, czy muszę ubiegać się o zgodę Dyrektora Generalnego KOWR?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.

W myśl obowiązujących przepisów każdy zainteresowany może nabyć nieruchomość rolną o powierzchni mniejszej niż 1 ha.

Jednocześnie należy nadmienić, że w sytuacjach określonych w ww. ustawie w wypadku nabycia nieruchomości rolnej - Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługiwać będzie prawo pierwokupu lub prawo nabycia takiej nieruchomości. Dotyczy to również nieruchomości rolnej o powierzchni od 0,3 ha do 1 ha.

KOWR, w ciągu miesiąca od otrzymania skutecznego zawiadomienia, może wykonać przysługujące mu prawo pierwokupu lub prawo nabycia danej nieruchomości rolnej.

Niezłożenie w powyższym terminie przez KOWR ww. oświadczenia o nabyciu danej nieruchomości, pisemne poinformowanie zobowiązanego o niekorzystaniu przez KOWR z przysługującego prawa lub upływ zakreślonego terminu bez reakcji ze strony KOWR - oznacza odpowiednio, że:

  • w przypadku sprzedaży - strony mają możliwość zawarcia docelowej umowy przenoszącej własność nieruchomości,
  • w pozostałych przypadkach przeniesienia własności nieruchomości - KOWR nie skorzystał z możliwości nabycia tej nieruchomości.

 

  1. Gdzie należy składać wnioski o wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej?

Stosowne wnioski należy złożyć w oddziale terenowym Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa właściwym ze względu na położenie nieruchomości rolnej.

Oddziały terenowe KOWR znajdują się w każdym województwie. Dane teleadresowe oddziałów terenowych KOWR można znaleźć w zakładce: KONTAKT.

W oddziale terenowym KOWR można uzyskać także dodatkowe informacje w zakresie stosowania ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego.

 

  1. Nabyłem w 2018 r. nieruchomość rolną i chciałbym ją teraz przekazać córce. Czy jest to możliwe?

Zgodnie z art. 2b ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, nabywca nieruchomości rolnej jest obowiązany prowadzić gospodarstwo rolne, w skład którego weszła nabyta nieruchomość rolna, przez okres co najmniej 5 lat od dnia nabycia przez niego tej nieruchomości, a w przypadku osoby fizycznej prowadzić to gospodarstwo osobiście. Ponadto, zgodnie z art. 2b ust. 2 ww. ustawy, w okresie tym nabyta nieruchomość nie może być zbyta ani oddana w posiadanie innym podmiotom chyba że za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR.

Ustawodawca zakreślił wyjątki od powyższego. I tak zgodnie z ww. ustawą przepisy art. 2b ust. 1 i 2 nie mają zastosowania w przypadku zbywania lub oddawania w posiadanie nieruchomości rolnej m.in. osobie bliskiej tj. zstępnym, wstępnym, rodzeństwu, dzieciom rodzeństwa, rodzeństwu rodziców, małżonkowi, osobie przysposabiającej i przysposobionej oraz pasierbom.

Podsumowując zatem, jeżeli będzie chciał Pan przekazać córce nieruchomość rolną nabytą w 2018 r., to w świetle przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego jest to możliwe, gdyż nie będą miały w takim przypadku zastosowania przepisy art. 2b ust. 1 i 2 ww. ustawy.

 

  1. Jak długo trzeba czekać na wydanie zgody na nabycie nieruchomości rolnej?

Okres oczekiwania na wyrażenie zgody na nabycie nieruchomości rolnej zależy od kompletności złożonego wniosku i ewentualnej potrzeby prowadzenia postępowania wyjaśniającego.

Zgoda Dyrektora Generalnego KOWR na nabycie nieruchomości rolnej wyrażona jest
w formie decyzji administracyjnej wydawanej na podstawie Kodeksu postępowania administracyjnego. Załatwienie sprawy, powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki. W przypadku sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, zaś w sprawach szczególnie skomplikowanych nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania.

Do terminów wyżej określonych nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania, okresu trwania mediacji oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo przyczyn niezależnych od organu.

 

  1. Czy rolnik indywidualny może kupić nieruchomość rolną w innym województwie niż zamieszkuje?

Rolnik indywidualny może nabyć nieruchomość rolną bez względu na jej położenie, czyli może kupić nieruchomość w innym województwie niż zamieszkuje, jeśli powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie przekracza powierzchni 300 ha użytków rolnych.

W świetle przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego rolnik indywidualny może nabyć grunty rolne niezależnie od miejsca ich położenia. Należy jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 3 ust. 4 w związku z art. 3 ust. 7 ww. ustawy, jeżeli kupowana przez rolnika indywidualnego nieruchomość rolna nie powiększa jego gospodarstwa rodzinnego oraz nie jest położona w gminie, w której ma on miejsce zamieszkania, lub w gminie graniczącej z tą gminą, Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa przysługuje prawo pierwokupu.

W takiej sytuacji sporządzana jest warunkowa umowa sprzedaży, którą notariusz przesyła do KOWR. Niezłożenie w terminie miesiąca oświadczenia przez KOWR o skorzystaniu z pierwokupu oznacza możliwość zawarcia docelowej umowy przenoszącej własność.

 

  1. Jestem jednym z dwóch współwłaścicieli nieruchomości rolnej o pow. 2,5 ha. Drugim współwłaścicielem jest moja była żona. Chcemy dokonać podziału majątku wspólnego w taki sposób, abym ja został jedynym właściciel tej nieruchomości. Nie jestem rolnikiem. Czy obowiązują nas przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ustawodawca określił wyjątki od powyższej reguły. Z jednym z nich mamy do czynienia, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa.

Oznacza to, że do nabycia ww. nieruchomości rolnej w wyniku podziału majątku wspólnego po ustaniu małżeństwa nie jest wymagane posiadanie przez Pana statusu rolnika indywidualnego, czy ewentualnej zgody Dyrektora Generalnego KOWR na nabycie tej nieruchomości.

Jednocześnie należy zauważyć, że w powyższym przypadku Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa będzie przysługiwało prawo nabycia tej nieruchomości. W związku z powyższym powinien Pan zawiadomić KOWR o nabyciu przedmiotowej nieruchomości. Do zawiadomienia dołącza się wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący nieruchomości rolnej stanowiącej przedmiot nabycia.

Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa - w ciągu miesiąca od otrzymania skutecznego zawiadomienia - może skorzystać z przysługującego mu prawa nabycia tej nieruchomości.

 

  1. Czy do wszystkich nieruchomości stosuje się przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego?

Przepisy ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego stosuje się do określonych nieruchomości rolnych. Pod pojęciem ”nieruchomości rolnej” należy rozumieć nieruchomość rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego (w całości) na cele inne niż rolne.

Przepisów ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego nie stosuje się m.in. do:

  • nieruchomości gruntowych innych niż rolne (tj. budowlanych, przemysłowych, leśnych itp.) oraz nieruchomości lokalowych (samodzielnych lokali wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej),
  • nieruchomości rolnych o powierzchni mniejszej niż 0,3 ha,
  • nieruchomości rolnych będących drogami wewnętrznymi,
  • nieruchomości rolnych, w których grunty, oznaczone w ewidencji gruntów i budynków jako grunty pod stawami, stanowią co najmniej 70% powierzchni nieruchomości,
  • nieruchomości rolnych wchodzących w skład Zasobu Własności Skarbu Państwa, o którym mowa w ustawie z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
  • nieruchomości rolnych sprzedanych na podstawie art. 42 ust. 1 lub 6 ustawy z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa,
  • gruntów rolnych zabudowanych o powierzchni nieprzekraczającej 0,5 ha, które w dniu 30 kwietnia 2016 r., zajęte były pod budynki mieszkalne oraz budynki, budowle i urządzenia niewykorzystywane obecnie do produkcji rolniczej, wraz z gruntami do nich przyległymi umożliwiającymi ich właściwe wykorzystanie oraz zajętymi na urządzenie ogródka przydomowego – jeżeli grunty te tworzą zorganizowaną całość gospodarczą oraz nie zostały wyłączone z produkcji rolnej w rozumieniu ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych,
  • nieruchomości rolnych, które w dniu 30 kwietnia 2016 r., w ostatecznych decyzjach o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu przeznaczone są (w całości), na cele inne niż rolne (np. budownictwo mieszkaniowe jednorodzinne lub inne, usługowe, przemysłowe itp.), o ile decyzja ta nie została zmieniona lub uchylona, nie stwierdzono jej nieważności lub wygaśnięcia.

Przepisy ustawy dotyczą natomiast nieruchomości tzw. „mieszanych”, tj. takich nieruchomości gruntowych, gdzie tylko część jest rolna (przy czym określony w ustawie limit „mniej niż 0,3 ha” odnosi się do powierzchni całej nieruchomości, a nie do powierzchni części rolnej).

 

  1. Co należy rozumieć pod pojęciem „kwalifikacje rolnicze”?

Uważa się, że osoba fizyczna posiada kwalifikacje rolnicze, jeżeli uzyskała:

  • wykształcenie rolnicze zasadnicze zawodowe, zasadnicze branżowe, średnie, średnie branżowe lub wyższe lub
  • tytuł kwalifikacyjny lub tytuł zawodowy, lub tytuł zawodowy mistrza w zawodzie przydatnym do prowadzenia działalności rolniczej i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
  • wykształcenie wyższe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie albo wykształcenie wyższe niż rolnicze i ukończone studia podyplomowe w zakresie związanym z rolnictwem, albo wykształcenie średnie lub średnie branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 3-letni staż pracy w rolnictwie, lub
  • wykształcenie podstawowe, gimnazjalne, zasadnicze zawodowe lub zasadnicze branżowe inne niż rolnicze i posiada co najmniej 5-letni staż pracy w rolnictwie.

Za staż pracy, uznaje się okres, w którym osoba fizyczna:

  1. podlegała ubezpieczeniu społecznemu rolników, lub
  2. prowadziła działalność rolniczą w gospodarstwie rolnym o obszarze nie mniejszym niż 1 ha stanowiącym jej własność, przedmiot użytkowania wieczystego, przedmiot samoistnego posiadania lub dzierżawy, lub
  3. była zatrudniona w gospodarstwie rolnym na podstawie umowy o pracę lub spółdzielczej umowy o pracę, wykonując pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej, lub
  4. wykonywała pracę związaną z prowadzeniem działalności rolniczej w charakterze członka spółdzielni produkcji rolnej, lub
  5. odbyła staż, o którym mowa w art. 53 ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r.o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obejmujący wykonywanie czynności związanych z prowadzeniem działalności rolniczej,
  6. pracowała w indywidualnym gospodarstwie rolnym (okres pracy potwierdzony zaświadczeniem wydanym na podstawie przepisów ustawy z dnia 20 lipca 1990 r. o wliczaniu okresów pracy w indywidualnym gospodarstwie rolnym do pracowniczego stażu pracy).

 

  1. Czy ustawa o kształtowaniu ustroju rolnego określa zasady dzierżawy gruntów rolnych?

Przepisy tej ustawy regulują obrót nieruchomościami rolnymi pomiędzy podmiotami na rynku prywatnym – tj. prawem własności (współwłasności) oraz prawem użytkowania wieczystego.

Dzierżawa, jako jedna z form posiadania, została uregulowana w Kodeksie cywilnym. Jeżeli więc chce Pan/Pani wydzierżawić nieruchomość rolną na rynku prywatnym, to warunki tej dzierżawy należy ustalić z właścicielem nieruchomości.

 

  1. Chciałbym kupić wraz z wnukiem udziały w nieruchomości rolnej o powierzchni 1,5 ha. Ja jestem rolnikiem i mam już gospodarstwo rolne w tej samej gminie, w której jest ta nieruchomość. Wnuk natomiast jest na pierwszym roku studiów rolniczych, ale nie posiada jeszcze żadnego gruntu rolnego. Czy wobec tego możemy kupić wraz z wnukiem udziały w tej nieruchomości rolnej?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ww. ustawy, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej (udziałów w nieruchomości rolnej) może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Rolnikiem indywidualnym, w myśl art. 6 ww. ustawy, jest osoba fizyczna będąca właścicielem, użytkownikiem wieczystym, samoistnym posiadaczem lub dzierżawcą nieruchomości rolnych, których łączna powierzchnia użytków rolnych nie przekracza 300 ha, posiadająca kwalifikacje rolnicze oraz co najmniej od 5 lat zamieszkująca (zameldowanie na pobyt stały) w gminie, na obszarze, której jest położona jedna z nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rolnego i prowadząca przez ten okres osobiście to gospodarstwo. Warunki składające się na definicję rolnika indywidualnego muszą zostać spełnione łącznie.

Zakładając, że jest Pan rolnikiem indywidualnym w myśl przepisów ww. ustawy - będzie mógł Pan nabyć swoje udziały w ww. nieruchomości rolnej bez żadnych ograniczeń, w tym bez konieczności uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR, o ile powierzchnia nabywanej nieruchomości rolnej wraz z powierzchnią nieruchomości rolnych wchodzących w skład gospodarstwa rodzinnego nabywcy nie może przekraczać powierzchni 300 ha użytków rolnych.

Natomiast jeśli Pana wnuk nie jest rolnikiem indywidualnym i nie nabywa też od osoby bliskiej w rozumieniu ustawy – wówczas nabycie przez niego pozostałych udziałów w tej nieruchomości wymagać będzie uzyskania zgody Dyrektora Generalnego KOWR, wyrażonej w drodze decyzji administracyjnej.

Ustawodawca określił, że ze stosownym wnioskiem może wystąpić:

  • zbywca nieruchomości rolnej (każdy) lub
  • osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne i posiadająca kwalifikacje rolnicze (nabywca) lub
  • osoba fizyczna zamierzająca powiększyć gospodarstwo rolne, której przyznano pomoc w ramach PROW na lata 2014-2020 (nabywca) .

Na wniosek zbywcy, za zgodą Dyrektora Generalnego KOWR, nieruchomość rolną może nabyć każdy podmiot, zarówno osoba fizyczna jak i prawna, który zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości, jeśli jednocześnie w wyniku nabycia nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych. Zbywca musi ponadto wykazać, że nie było możliwości sprzedaży przedmiotowej nieruchomości rolnikowi indywidualnemu, chyba że nabycie tej nieruchomości ma nastąpić na podstawie innej czynności prawnej niż sprzedaż.

Z wnioskiem o wyrażenie przez Dyrektora Generalnego KOWR zgody na nabycie nieruchomości rolnej może też wystąpić osoba fizyczna zamierzająca utworzyć gospodarstwo rodzinne, która:

  • posiada kwalifikacje rolnicze,
  • zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości,
  • zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rodzinnego.

Z podobnym wnioskiem może również wystąpić osoba fizyczna zamierzająca powiększyć gospodarstwo rolne, jeżeli:

  • przyznano jej pomoc, o której mowa w art. ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
  • nabycie nieruchomości rolnej będzie zgodne z warunkami przyznanej pomocy, o której mowa w art. 3 ust. 1 pkt 6 lit. a ustawy z 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020,
  • zobowiąże się do prowadzenia działalności rolniczej na nabywanej nieruchomości,
  • zobowiąże się do zamieszkiwania w okresie 5 lat od dnia nabycia nieruchomości na terenie gminy, na obszarze której położona jest jedna z nieruchomości rolnych, która wejdzie w skład tworzonego gospodarstwa rolnego,
  • w wyniku nabycia nieruchomości rolnej nie dojdzie do nadmiernej koncentracji gruntów rolnych.

Należy zaznaczyć, że w konkretnej sprawie składa się jeden wniosek. Wybór rodzaju wniosku z jakim zainteresowani zwrócą się do Dyrektora Generalnego KOWR w celu uzyskania zgody na nabycie danej nieruchomości rolnej/udziałów w nieruchomości rolnej należy do nich samych i powinien być adekwatny do warunków jakie mogą spełnić, aby taką zgodę uzyskać.

Stosowny wniosek należy złożyć w oddziale terenowym KOWR właściwym ze względu na położenie nieruchomości rolnej. Adresy oraz nr telefonów do Oddziałów Terenowych Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa dostępne są na stronie internetowej www.kowr.gov.pl w zakładce KONTAKT.

 

  1. Czy mogę kwestionować decyzję Dyrektora Generalnego KOWR dotyczącą nabycia nieruchomości, która nie jest ostateczna?

Zgodnie z Kodeksem postępowania administracyjnego od decyzji stronie służy odwołanie do organu wyższej instancji, tj. Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Odwołanie wnosi się, za pośrednictwem organu, który wydał decyzję, w terminie 14 dni od dnia doręczenia decyzji stronie.

Odwołanie nie wymaga szczegółowego uzasadnienia. Wystarczy, jeżeli z odwołania wynika, że strona nie jest zadowolona z wydanej decyzji.

Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu. Wniesienie odwołania w terminie wstrzymuje wykonanie decyzji.

O wniesieniu odwołania organ administracji publicznej, który wydał decyzję, zawiadamia wszystkie strony postępowania. Jeżeli odwołanie wniosły wszystkie strony, a organ, który wydał decyzję, uzna, że to odwołanie zasługuje w całości na uwzględnienie, może wydać nową decyzję, w której uchyli lub zmieni zaskarżoną decyzję. Dotyczy to również przypadku, gdy odwołanie wniosła jedna ze stron, a pozostałe strony wyraziły zgodę na uchylenie lub zmianę decyzji zgodnie z żądaniem odwołania. Od nowej decyzji również służy stronom odwołanie.

 

  1. Chciałbym sprzedać nieruchomość o powierzchni 1,32 ha, z czego 1,04 ha przeznaczone jest w planie pod zabudowę mieszkaniową, pozostałe 0,28 ha są rolne. Czy przy sprzedaży nieruchomość tę należy traktować jak rolną, czy nierolną?

Obrót nieruchomościami rolnymi w Polsce reguluje szereg przepisów, w tym ustawa z dnia 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego.

Pod pojęciem „nieruchomości rolnej”, zgodnie z art. 2 pkt 1 ww. ustawy, należy rozumieć nieruchomość rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego, z wyłączeniem nieruchomości położonych na obszarach przeznaczonych w planach zagospodarowania przestrzennego (w całości) na cele inne niż rolne.

Biorąc pod uwagę jedynie fakt, że ww. nieruchomość przeznaczona jest w części na cele rolne, a w części na cele inne niż rolne, to zgodnie z określoną w ww. ustawie definicją, nieruchomość ta byłaby nieruchomością rolną.

Przepisy ww. ustawy dotyczą też nieruchomości gruntowych, gdzie tylko część jest rolna.

Do rozważenia pozostaje jednak, drugi element wspomnianej definicji, tj. czy ww. nieruchomość jest nieruchomością rolną w rozumieniu Kodeksu cywilnego. Tutaj decydującą będzie możliwość potencjalnego wykorzystania ww. nieruchomości do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie produkcji roślinnej i zwierzęcej, nie wyłączając produkcji ogrodniczej, sadowniczej i rybnej (art. 461 Kodeksu cywilnego).

Ww. nieruchomość można byłoby uznać za nierolną w sytuacji, gdyby nie spełniała ona przesłanek art. 461 Kodeksu cywilnego, np. jej obszar lub stan faktyczny wykluczałby obecne lub przyszłe wykorzystanie do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie.

Dokonanie ostatecznej oceny, czy opisaną przez Pana nieruchomości należy uznać za rolną czy nierolną w świetle przepisów ww. ustawy - nie jest możliwe jedynie na podstawie Pana opisu.

Oceny, czy daną nieruchomość należy uznać za nierolną w świetle przepisów ww. ustawy, może dokonać np. notariusz, do którego zwrócą się strony planowanej transakcji.

 

  1. Od 2 lat wspólnie z żoną prowadzę gospodarstwo rolne. Czy moi rodzice mogą nam przekazać nieruchomość rolną o powierzchni 3 ha?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Ograniczenia te nie mają zastosowania do nabycia nieruchomości rolnych m.in. przez osoby bliskie zbywcy tj.: zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione, pasierbów.

W przypadku gdy osoba, której „przekazywana” jest nieruchomość rolna (np. w wyniku darowizny) mieści się w kręgu osób bliskich zbywcy, wówczas nie będą jej obowiązywać ograniczenia wynikające z przepisów ustawy.

W związku z powyższym nie ma przeszkód, aby rodzice przekazali Panu nieruchomość rolną.

Jednocześnie, zgodnie z art. 2a ust. 3a ww. ustawy jeżeli nabywana nieruchomość rolna ma wejść w skład wspólności majątkowej małżeńskiej, wystarczające jest, gdy określone w ustawie wymogi dotyczące nabywcy nieruchomości rolnej spełnia jeden z małżonków.

Powyższe oznacza, że Pana rodzice mogą przekazać przedmiotową nieruchomość rolną Panu oraz Pana żonie pod warunkiem, że nieruchomość ta wejdzie w skład wspólności majątkowej małżeńskiej.

 

  1. W wyniku dziedziczenia stałem się jednym z trzech współwłaścicieli nieruchomości rolnej o pow. 2,3 ha. Chcemy teraz dokonać działu spadku w taki sposób, że ja stanę się jedynym właścicielem tej nieruchomości, a pozostali współwłaściciele zostaną przeze mnie spłaceni. Nie jestem rolnikiem, jednym ze współwłaścicieli jest mój brat, a drugim daleki kuzyn. Czy możemy to zrobić?

Zgodnie z art. 2a ust. 1 ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego, co do zasady, nabywcą nieruchomości rolnej może być wyłącznie rolnik indywidualny, chyba że ustawa stanowi inaczej. Ustawodawca określił wyjątki od powyższej reguły. Z jednym z nich mamy do czynienia, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje w wyniku działu spadku. Powyższe oznacza, że w przypadku działu spadku nieruchomość rolną może nabyć każdy. Zatem nie musi być Pan rolnikiem indywidualnym, aby opisany powyżej dział spadku był możliwy.

Istotnym będzie natomiast, czy w tym przypadku KOWR przysługuje prawo nabycia tej nieruchomości. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 ww. ustawy, jeżeli nabycie nieruchomości rolnej następuje w wyniku m.in. zawarcia umowy innej niż sprzedaż - KOWR może złożyć oświadczenie o nabyciu tej nieruchomości. Powyższe uprawnienie nie przysługuje KOWR jedynie w przypadkach określonych w art. 4 ust. 4 ww. ustawy, w tym m.in. jeżeli nabycie następuje przez osobę bliską zbywcy (tj.: zstępnych, wstępnych, rodzeństwo, dzieci rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, małżonka, osoby przysposabiające i przysposobione, pasierbów).

W opisanej przez Pana sytuacji, w związku z tym, iż jednym ze współwłaścicieli jest Pana „daleki kuzyn” (dla którego Pan nie jest osobą bliską) - niezwłocznie po nabyciu przedmiotowej nieruchomości zobowiązany Pan będzie do zawiadomienia KOWR o jej nabyciu. Do zawiadomienia należy dołączyć też wypis z ewidencji gruntów i budynków dotyczący nieruchomości rolnej stanowiącej przedmiot nabycia. Wówczas KOWR maksymalnie w terminie miesiąca podejmie decyzję, czy skorzystać z przysługującego prawa nabycia tej nieruchomości.