Pytania/odpowiedzi dotyczące umów na dostawy produktów rolnych

1.    Co to znaczy, że umowa ma być zawarta przed dostawą? Czy zawarcie umowy w momencie, gdy producent przyjedzie z towarem można uznać, że jest zawarta przed dostawą, czy np. umowę należy zawrzeć dzień wcześniej. W praktyce często wygląda to tak, że przyjeżdża rolnik z towarem i chce go sprzedać. Wówczas umowa zawierana jest w chwili sprzedaży. Jak udowodnić, że umowa została zawarta przed, a nie w chwili sprzedaży?
Za optymalną należy uznać sytuację, gdy rolnik zawiera umowę na dostarczenie produktów rolnych przed rozpoczęciem produkcji, gdyż może ocenić: czy jego produkty znajdą nabywcę i za jaką cenę. Niemniej jednak za dopuszczalną w świetle obowiązujących regulacji prawnych można uznać sytuację, gdy umowa zawierana jest tuż przed dostawą.

2.    Co może być czynnikiem zmiennym wpływającym na cenę?
Umowa musi zawierać cenę do zapłaty za dostarczone produkty, która jest niezmienna lub jest obliczana przez połączenie różnych czynników określonych w umowie. Czynnikami tymi mogą być np. jakość lub skład dostarczanych produktów rolnych, wskaźniki rynku odzwierciedlające zmiany warunków na rynku np. notowania giełdowe, kursy walut, itp.

3.    Czy obowiązek zawierania umów jest ograniczony jakąś kwotą lub ilością, tzn. poniżej którego nie ma obowiązku zawierania umów?
Przepisy prawne nie przewidują ograniczenia kwotowego ani ilościowego odnośnie obowiązku zawierania umów na dostarczanie produktów rolnych.

4.    Czy obowiązek zawierania umów dotyczy tylko sprzedaży czasowej? Czy umowy muszą być zawierane również w przypadku jednorazowej sprzedaży (np. rolnik zgłasza, że ma do sprzedaży 3 świnki)?
Bez znaczenia jest, czy umowa zawierana jest na dłuższy okres, czy też dotyczy jednorazowego dostarczenia produktów. Obowiązek zawarcia umowy dotyczy każdej transakcji nawet transakcji jednorazowej.

5.    Czy jeżeli w umowie będzie brakowało jednego elementu to też nakładana będzie kara?
W zależności od tego jakich produktów rolnych umowa dotyczy musi zawierać co najmniej elementy wskazane odpowiednio w art. 125, art. 148 ust. 2 albo art. 168 ust. 4 i 6 rozporządzenia PEiR (UE) 1308/2013. Brak któregokolwiek z elementów wymienionych w ww. art. skutkować będzie wszczęciem postępowania w sprawie wymierzenia kary pieniężnej.

6.    Co znaczy, że umowa jest wadliwa?
Poprzez wadliwość umowy należy rozumieć brak w umowie któregokolwiek z elementów, o których mowa odpowiednio:
•    w art. 125 rozporządzenia PEiR (UE) 1308/2013 w przypadku buraków cukrowych;
•    w art. 148 ust. 2 rozporządzenia PEiR (UE) 1308/2013 w przypadku mleka surowego;
•    art. 168 ust. 4 i 6 rozporządzenia PEiR (UE) 1308/2013 w przypadku rynków: zbóż, chmielu, lnu i konopi, owoców i warzyw, tytoniu, wołowiny i cielęciny, wieprzowiny, baraniny i koziny, jaj, mięsa drobiowego.

7.    Czy umowa musi być zawarta w formie pisemnej?
Obowiązujące przepisy prawa przewidują możliwość zawarcia umowy w formie pisemnej, dokumentowej albo elektronicznej.

8.    Na kim ciąży obowiązek zawarcia umowy - na nabywcy czy dostawcy?
Obowiązek zawarcia umowy dotyczy zarówno nabywcy jak i dostawcy produktów rolnych. Jednakże kara pieniężna za brak umowy lub za posiadanie umowy niespełniającej warunków określonych odpowiednio w art. 125, art. 148 ust. 2, art. 168 ust. 4 i 6 rozporządzenia PEiR (UE) 1308/2013 zostanie nałożona na NABYWCĘ.

9.    Co zalicza się do przypadków siły wyższej i co wpisać w umowie w pkt dotyczącym siły wyższej, jeżeli umowa zawierana jest w momencie sprzedaży?
W umowie zawieranej w momencie sprzedaży można wprowadzić np.: ogólne zapisy wyłączające odpowiedzialność zarówno dostawcy jak i nabywcy w przypadku wystąpienia siły wyższej.
Natomiast do przypadków wystąpienia siły wyższej należą m. in. zmiana przepisów prawa, wydanie lub niewydanie stosownych decyzji przez organy administracji publicznej, wojny, zamieszki, blokady dróg, strajki, klęski żywiołowe powodzie, huragany, susze, pożary, trzęsienia ziemi, itp.), a także niekorzystne warunki pogodowe nie będące klęskami żywiołowymi, długotrwała choroba, uszkodzenia budynków inwentarskich w wyniku zdarzeń losowych, choroba epizootyczna lub choroba roślin dotykająca, odpowiednio, cały inwentarz żywy lub uprawy lub część tego inwentarza lub upraw, wywłaszczenie całego lub dużej części gospodarstwa rolnego.
Ponadto zgodnie z zapisami art. 2 ust. 2 rozporządzenia PEiR (UE) nr 1306/2013 do celów finansowania WPR, zarządzania nią i monitorowania jej "siła wyższa" i "nadzwyczajne okoliczności" mogą zostać uznane w szczególności w następujących przypadkach:
a.    śmierć beneficjenta;
b.    długoterminowa niezdolność beneficjenta do wykonywania zawodu;
c.    poważna klęska żywiołowa powodująca duże szkody w gospodarstwie rolnym;
d.    zniszczenie w wyniku wypadku budynków inwentarskich w gospodarstwie rolnym;
e.    choroba epizootyczna lub choroba roślin dotykająca, odpowiednio, cały inwentarz żywy lub uprawy należące do beneficjenta lub część tego inwentarza lub upraw;
f.    wywłaszczenie całego lub dużej części gospodarstwa rolnego, jeśli takiego wywłaszczenia nie można było przewidzieć w dniu złożenia wniosku.
Należy pamiętać, iż wskazany powyżej katalog ma charakter otwarty i powinien być dostosowany do konkretnej umowy i ekwiwalentny dla obu Stron umowy

10.    Dotychczasowa działalność firmy wskazuje, iż stosowane są umowy ramowe, które regulują ogólne warunki współpracy. Szczegóły takich transakcji z naszymi dostawcami czy odbiorcami jak cena, ilość czy chociażby termin płatności etc. są uzgadniane na bieżąco droga mailową lub telefoniczną?
Umowa musi zawierać wszystkie elementy określone odpowiednio w art. 125, art. 148 ust. 2, art. 168 ust. 4 i 6 rozporządzenia PEiR (UE) nr 1308/2013. Przepisy prawa przewidują możliwość zawarcia umowy np. w formie dokumentowej (mail, sms). W takim przypadku istotnym jest udowodnienie zapoznania się z treścią takiej umowy przez obie Strony.

11.    Wymaganym w umowie jest określenie ceny do zapłaty, jednakże są przypadki, że cena nie zawsze jest taka sama. Co za tym idzie czy możliwe jest zawarcie w umowie zapisu, który wskazuje, że cena zmienna jest w zależności od klasy jakości czy ceny rynkowej?
Cena jest prawnym warunkiem dojścia umowy do skutku. Strony umowy mają obowiązek oznaczenia ceny, która powinna być określona konkretną sumą pieniężną albo podstawą do jej ustalenia. W przypadku braku liczbowego oznaczenia ceny, wymagane jest uzgodnienie podstaw do późniejszego ustalenia jej wysokości, które jednak muszą być stabilne, konkretne oraz jednoznacznie określone. Wymogiem takiego oznaczenia ceny jest to, że dane niezbędne do jej ustalenia były uzgodnione przez Strony umowy.